Philip Goff is een filosoof die zich bezighoudt met enkele van de diepste en meest intrigerende vragen over de aard van de werkelijkheid en het bewustzijn. Waar de meeste mensen aannemen dat bewustzijn alleen voorkomt in de complexe hersenen van biologische organismen, verdedigt Goff een radicaler idee: panpsychisme — het standpunt dat bewustzijn een fundamenteel en alomtegenwoordig kenmerk is van het universum.
Centraal in zijn denken staat een krachtig antwoord op het eeuwenoude geest-lichaamprobleem: hoe verhoudt bewustzijn zich tot de fysieke wereld? Voor Goff biedt panpsychisme niet alleen een filosofisch en wetenschappelijk geloofwaardige oplossing, maar ook een nieuwe manier om onszelf te zien als onderdeel van een bewust kosmisch geheel.
In zijn boek Why? The Purpose of the Universe (Oxford University Press, 2023) onderzoekt Goff of panpsychisme een middenweg kan bieden tussen geloof in God en het atheïsme. Hij stelt alternatieve mogelijkheden voor, zoals teleologische natuurwetten (wetten waarin doelgerichtheid ingebouwd is), een bewust universum (cosmopsychisme), of zelfs een onvolmaakte of beperkte schepper. Wat daaruit naar voren komt, is een visie op een universum met een mogelijk doel — maar zonder dat het gebaseerd hoeft te zijn op het klassieke godsbeeld.
Eerder schreef hij Galileo’s Error: Foundations for a New Science of Consciousness (2019), een toegankelijk boek over panpsychisme voor een breed publiek, en Consciousness and Fundamental Reality (2017), een diepgravender werk gericht op academische filosofen. Ook stelde hij de essaybundel Is Consciousness Everywhere? samen, waarin wetenschappers en denkers zoals Carlo Rovelli, Sean Carroll, Anil Seth en Annaka Harris reflecteren op zijn ideeën.
Een van de meest originele onderdelen van Goff’s huidige denken is zijn aandacht voor psycho-fysische harmonie — het raadsel waarom bewustzijn en gedrag zo nauwkeurig op elkaar afgestemd zijn. Waarom leidt pijn bijvoorbeeld tot het vermijden van gevaar? Dat lijkt vanzelfsprekend, maar volgens Goff is deze ‘afstemming’ allesbehalve verklaard — en wijst ze mogelijk op diepere waarheden over hoe bewustzijn in de natuur past.
Hoewel hij de waarde van wetenschap volledig erkent, verwerpt Goff het scientisme — het idee dat alleen experimenten ons iets over de werkelijkheid kunnen leren. Volgens hem moeten ook bewustzijnservaringen, wiskundige structuren en morele waarden serieus genomen worden als bronnen van kennis. De taak van filosofie is, in zijn ogen, een van synthese: het vinden van de eenvoudigste theorie die recht doet aan álle vormen van gegevens — zowel wetenschappelijk als existentieel.
Met zijn boeken, publieke optredens en filosofische bijdragen is Philip Goff een belangrijke stem in het debat over bewustzijn, kosmische betekenis en de aard van de werkelijkheid.
